درک ساختار DOM و اهمیت آن در وب اسکریپینگ
برای انجام موفق وب اسکریپینگ، اولین قدم شناخت ساختار درونی صفحات وب است. این ساختار که با نام DOM شناخته می‌شود، مانند نقشه‌ای دقیق از عناصر صفحه عمل می‌کند و به اسکریپت‌ها امکان می‌دهد داده‌ها را با دقت و سرعت بالا استخراج کنند.
در این مقاله، می‌خواهیم بفهمیم ساختار DOM چیست، چرا در وب اسکریپینگ حیاتی است، و چگونه باید آن را تحلیل و به‌درستی استفاده کرد — حتی اگر برنامه‌نویس حرفه‌ای نباشید.
بخش اول: DOM چیست؟
DOM یا Document Object Model، مدل شی‌ء‌گرایانه‌ای است که مرورگر از صفحه HTML می‌سازد. به‌زبان ساده:
DOM یعنی نمایشی درخت‌وار از تمام تگ‌های HTML یک صفحه وب، جوری که هر عنصر (مثل پاراگراف، عکس، دکمه) یک «گره» درخت است.
وقتی یک صفحه در مرورگر باز می‌شود، مرورگر فایل HTML را می‌خواند و به‌کمک DOM آن را به ساختاری قابل درک برای جاوااسکریپت، CSS و اسکریپت‌های استخراج داده تبدیل می‌کند.
بخش دوم: چرا ساختار DOM در وب اسکریپینگ مهم است؟
برای اینکه بتوانیم داده‌ای را از یک صفحه استخراج کنیم، باید دقیقاً بدانیم:
- آن داده در کدام تگ قرار دارد؟
- چه کلاس یا شناسه‌ای دارد؟
- در چه سلسله‌مراتبی از صفحه قرار گرفته؟
- آیا جزء تکرارشونده‌ای مثل لیست محصولات است یا عنصر خاصی؟
مثال:
در صفحه‌ای مانند یک فروشگاه اینترنتی، ممکن است قیمت محصول داخل تگ زیر باشد:
<span class="product-price">۲,۳۰۰,۰۰۰ تومان</span>
اگر ندانیم این قیمت کجای ساختار DOM قرار دارد، نمی‌توانیم آن را با ابزارهای اسکریپینگ استخراج کنیم.
در واقع، تحلیل DOM، مثل نگاه به نقشه قبل از شروع سفر است.
بخش سوم: چطور DOM را بررسی و تحلیل کنیم؟
برای تحلیل DOM به ابزار پیچیده‌ای نیاز نیست. کافی‌ست از مرورگر خود استفاده کنید:
- صفحه موردنظر را باز کنید.
- روی بخش موردنظر (مثلاً عنوان خبر یا قیمت) راست‌کلیک کنید.
- گزینه Inspect (یا بررسی) را انتخاب کنید.
- حالا در سمت راست یا پایین مرورگر، بخش DOM یا سورس HTML را می‌بینید.
در این قسمت می‌توانید:
- تگ HTML مرتبط را ببینید.
- کلاس‌ها (class)، شناسه‌ها (id) یا ویژگی‌های دیگر را بررسی کنید.
- جایگاه عنصر در ساختار درختی را مشخص کنید.
برای مثال، اگر چند کارت محصول با تگ <div class="product-card"> تکرار شده باشند، می‌دانید که باید تمام این تگ‌ها را هدف اسکریپ قرار دهید.
بخش چهارم: نکاتی برای استفاده هوشمندانه از DOM در اسکریپ
در تحلیل ساختار DOM برای اسکریپ کردن، به نکات زیر توجه کنید:
- از کلاس‌های یکتا استفاده کنید. تگی را پیدا کنید که فقط برای داده موردنظر شما استفاده شده باشد.
- سلسله‌مراتب را رعایت کنید. گاهی چند تگ مشابه وجود دارد، ولی فقط یکی در مسیر درست قرار دارد.
- عناصر داینامیک را شناسایی کنید. اگر محتوایی با اسکرول‌کردن یا کلیک‌کردن بارگذاری می‌شود، احتمالاً با JavaScript ساخته شده و در ابتدا در DOM نیست.
- تغییرات DOM را دنبال کنید. بعضی سایت‌ها DOM را بعد از بارگذاری اولیه به‌مرور تغییر می‌دهند؛ بنابراین ابزارهای ساده مثل BeautifulSoup ممکن است آن را نبینند و نیاز به ابزارهایی مثل Selenium باشد.
جمع‌بندی
ساختار DOM هسته اصلی هر صفحه وب است. شناخت آن، به شما کمک می‌کند در پروژه‌های وب اسکریپینگ دقیق‌تر، سریع‌تر و حرفه‌ای‌تر عمل کنید. اگر DOM را به‌درستی درک نکنید، نه‌تنها داده‌های اشتباهی استخراج می‌کنید، بلکه ممکن است ابزار شما اصلاً کار نکند.
تحلیل DOM نیاز به کدنویسی ندارد و تنها با کمی دقت در ابزار Inspect مرورگر می‌توان مسیر درست را پیدا کرد.
شما چطور ساختار صفحات را بررسی می‌کنید؟ آیا با DOM داینامیک مشکل داشته‌اید؟ تجربه‌های خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. 👇
