دکتر وحید صفاری

XPath چیست و چگونه در استخراج دقیق داده‌ها کمک می‌کند؟

یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در پروژه‌های وب اسکریپینگ، یافتن راهی دقیق و منعطف برای هدف‌گیری اطلاعات خاص در صفحات وب است. وقتی ساختار HTML پیچیده یا دارای عناصر تکراری است، انتخاب دقیق‌ترین مسیر برای رسیدن به داده، کار ساده‌ای نیست.
اینجاست که XPath وارد می‌شود. این ابزار قدرتمند به شما اجازه می‌دهد تا با دقت بالا به سراغ داده‌ی موردنظر بروید، حتی در پیچیده‌ترین ساختارهای DOM.
در این مقاله با مفهوم XPath، کاربردهای آن در وب اسکریپینگ و تفاوتش با سایر روش‌ها آشنا می‌شویم.

بخش اول: XPath چیست؟

XPath مخفف XML Path Language است؛ زبانی برای مسیریابی در سندهای XML و HTML. مرورگر وقتی یک صفحه را بارگذاری می‌کند، آن را به یک ساختار درختی (DOM) تبدیل می‌کند. XPath به شما امکان می‌دهد در این درخت حرکت کنید و دقیقاً به «گره‌ای» که می‌خواهید برسید.

برای مثال، در یک ساختار HTML فرضی:

<div class="product">
  <span class="price">۲۵۰۰۰ تومان</span>
</div>

اگر بخواهیم مقدار قیمت را با XPath بگیریم، مسیر می‌تواند چیزی شبیه این باشد:

//div[@class="product"]/span[@class="price"]

این دستور می‌گوید: «برو به هر تگ div که کلاس آن product است، و سپس span داخل آن را که کلاسش price است انتخاب کن.»

بخش دوم: چرا XPath در وب اسکریپینگ مفید است؟

XPath در وب اسکریپینگ یکی از ابزارهای حیاتی محسوب می‌شود، زیرا:

• دقیق و منعطف است: شما می‌توانید بر اساس تگ، کلاس، متن، موقعیت و بسیاری ویژگی‌های دیگر، عنصر مورد نظر را انتخاب کنید.
• در سایت‌های بدون کلاس‌های قابل فهم، نجات‌دهنده است: بعضی از سایت‌ها از کلاس‌هایی مثل c1, c2, x-a-r استفاده می‌کنند که خوانا نیستند. XPath به شما امکان می‌دهد حتی بر اساس موقعیت تگ در درخت به آن برسید.
• با ابزارهای متنوعی هماهنگ است: مثل Selenium، Scrapy، Puppeteer و بسیاری از پلتفرم‌های اتوماسیون مرورگر.
• در محیط‌های داینامیک بهتر از CSS Selector عمل می‌کند (در برخی موارد خاص).

بخش سوم: چند مثال کاربردی از XPath در اسکریپ

در ادامه، چند مثال از کاربرد XPath در استخراج داده:

۱. انتخاب تگی خاص بر اساس متن:

//span[text()="افزودن به سبد خرید"]

این XPath تگ‌هایی را انتخاب می‌کند که دقیقاً همین متن را دارند.

۲. انتخاب چندین عنصر مشابه (مثلاً لیست محصولات):

//div[@class="product-item"]

تمام تگ‌های div با کلاس product-item را انتخاب می‌کند.

۳. استفاده از موقعیت (مثلاً اولین مورد):

//ul/li[1]

فقط اولین li داخل ul را انتخاب می‌کند.

۴. انتخاب عنصر بر اساس partial match:

//div[contains(@class, "price")]

تمام divهایی که کلاس آن‌ها شامل کلمه “price” باشد را انتخاب می‌کند.

بخش چهارم: تفاوت XPath با CSS Selector و زمان استفاده از آن

CSS Selector ابزاری آشنا برای بسیاری از توسعه‌دهندگان وب است و در وب اسکریپینگ هم کاربرد دارد. اما در بسیاری از موارد، XPath دقیق‌تر و منعطف‌تر عمل می‌کند.

برای مثال، اگر فقط بخواهید تگی با یک کلاس خاص را انتخاب کنید، CSS Selector سریع‌تر و ساده‌تر است. ولی اگر بخواهید عنصری را بر اساس متن درونی یا موقعیت نسبی در DOM انتخاب کنید، XPath انتخاب بهتری است.

اگر وب‌سایتی ساختار ساده‌ای دارد، CSS Selector کافی است. اما در وب‌سایت‌هایی که:

• عناصر به‌صورت تودرتو قرار گرفته‌اند
• کلاس‌ها قابل پیش‌بینی نیستند
• متن تگ برای فیلتر کردن اهمیت دارد

…در این شرایط، استفاده از XPath در وب اسکریپینگ کمک می‌کند داده‌ها را بدون خطا و دقیق‌تر استخراج کنید.

جمع‌بندی

XPath ابزاری بسیار کاربردی و حرفه‌ای برای هدف‌گیری دقیق در صفحات HTML است. یادگیری این زبان ساده، به شما این امکان را می‌دهد که در پروژه‌های وب اسکریپینگ، از ساختارهای پیچیده و صفحات شلوغ به‌سادگی عبور کرده و فقط اطلاعاتی را که نیاز دارید جمع‌آوری کنید.
چه از ابزارهایی مانند Selenium استفاده کنید و چه Scrapy، دانستن XPath مسیر موفقیت شما در استخراج داده را هموارتر می‌کند.

آیا تا به حال از XPath استفاده کرده‌اید؟ ترجیح شما کدام است: XPath یا CSS Selector؟ دیدگاه‌تان را با ما به اشتراک بگذارید. 👇